کتاب مسند عقاب اثر کارلوس فوئنتس ترجمه مهدی سرائی نشر افق

«اگر پاره‌سنگی درون آب بیندازید، موج‌های کوچکی ایجاد خواهد کرد. اما همین موج‌های کوچک‌اند که امواج بزرگ را تشکیل می‌دهند.»

«مسند عقاب» داستانی سهل و ممتنع است که در عین سادگی، جنبه‌های پیچیده‌ای از جهان سیاست را تصویر می‌کند. داستان بر پایه‌ی نامه‌نگاری شکل می‌گیرد و در خلال نامه‌هاست که روابط آدم‌ها با هم و مناسبتشان آشکار می‌شود.

سال 2020 است، مکزیک بدون تلفن و اینترنت مانده، دولت دارد سقوط می‌کند و امسال، سالی است که درباره‌ی انتخاب رئیس‌جمهوری آینده بحث می‌شود تا تصمیم گرفته شود چه کسی بر سریر قدرت بنشیند. برنده‌ی این رقابت بی‌رحمانه گویا مسخِ قدرت شده و رازی شگفت‌انگیز را پنهان می‌کند و این راز باید به هر قیمتی پنهان بماند. در پی تحصن دانشجویی و اعتصاب کارگران و کشاورزان، بالا رفتن نرخ تورم و اقدام به چاپ پول، اعضای کابینه برای نجات دولت از سقوط حتمی دنبال راهکار و در عین حال به قدرت رساندن فردی دست‌نشانده‌اند که بتواند دولت را نجات دهد و خواسته‌های آنان را نیز تأمین کند.

در نگاه نخست، داستان «مسند عقاب» شرایطی غیرمعمول را برای سال 2020 که تکنولوژی و امکانات ارتباطی در سطحی باورنکردنی سریع، ساده و متعدد است، ترسیم می‌کند.

درست در چنین زمانه‌ای رجال سیاسی مکزیک راهی جز استفاده از کاغذ و خودکار ندارند. راهی که می‌تواند بسیار پرخطر باشد و مدارکی از توطئه، فساد، خیانت و تبانی باقی گذارد و در دسترس دیگران قرار دهد و موجبات سقوط هر یک از نویسندگان نامه‌ها را فراهم کند. با این حال، آنان برای ادامه‌ی بقا و ماندن بر مسند قدرت، این خطر را به جان می‌خرند تا در عمل، این رازهای پنهان در پشت پرده‌ی سیاست مکزیک است که برملا شود.

کارلوس فوئنتس در این کتاب آدم‌هایش را از میان سیاستمداران انتخاب کرده است. او جهان انسانی آن‌ها را بازیابی می‌کند و با واکاوی لایه‌های پنهان شخصیت‌های پیچیده‌ی سیاسی، پا در قلمروی پرخطر و یگانه نهاده تا بتواند دست به پیشگویی سیاسی بزند.

در واقع اسرار هویدا کند؛ اسراری که به تمام دولت‌هایی که شرایط سیاسی و ساختاری مشابه مکزیک دارند، تعمیم پیدا می‌کند.

اگر چه کتاب دارای شخصیت‌های متعددی است که تقریباً یکسان روند داستان را پیش می‌برند، اما بیشترین نقش و محوریت بازی‌های سیاسی را یک زن بر عهده می‌گیرد.

زنی که نبض سیاست و سیاستمداران مکزیک را در دست گرفته و مسیر آینده‌ی مکزیک را هدایت می‌کند. او در واقع، نقش اصلی را در انتخاب نفر بعدی برای مسند عقاب بازی می‌کند.

«مسند عقاب» اثری بدون تاریخ انقضاست: تا زمانی که جوامع بشری در لوای دموکراسی همچنان درگیر رقابت بر سر قدرت و دور زدن قوانین باشند.

آنچه از این کتاب اثری متفاوت می‌سازد، ایجاد موقعیتی است که تحت شرایط عادی دور از ذهن می‌نماید، اما نویسنده با تبحر چنین موقعیتی را تصویر می‌کند، چنانکه وقوع چنین حادثه‌ای را بدیهی می‌نماید.

کارلوس فوئنتس در 11 نوامبر 1928 در پاناماسیتی مکزیک به‌دنیا آمد، در مکزیکوسیتی در رشته‌ی حقوق تحصیل کرد و شغل پدرش را ادامه داد و وارد سیاست شد. او در سال 1965 به‌عنوان سفیر مکزیک در لندن انتخاب شد و بعدها نمایندگی سفارتخانه‌های مکزیک در هلند، فرانسه، پرتغال و ایتالیا را به عهده گرفت.

فوئنتس نویسنده‌ای بود که با پدری دیپلمات بزرگ شد و خود نیز راه سیاست را در پیش گرفت و از همان آغاز برای انتقاد از انقلاب مکزیک قلم ‌راند. با این تفاوت که نه چون رجال سیاسی بیانیه‌ای می‌نوشت و نه چون اصحاب رسانه، مقاله‌ی انتقادی، بلکه او دغدغه و اندیشه‌اش را در نگاه و زبان تند‌و‌تیزش به ‌کار می‌گرفت.

او ادبیات را راهی برای آگاهی قشر وسیع‌تر و در عین حال روشنفکر جامعه‌اش می‌دانست. از این روی، فوئنتس را نه کاملاً نویسنده‌ای سیاسی، اما نویسنده‌ای انتقادی باید دانست که همواره برای «مکزیکی بهتر» در تلاش بوده است. کتاب «مسند عقاب» را شاید بتوان بهترین معرف برای زوایای فکری و دیدگاه نویسنده‌اش به حساب آورد.

نخستین مجموعه داستان کوتاه فوئنتس در سال 1954 منتشر شد و نخستین رمانش «جایی که هوا صاف است» را در بیست ‌و ‌نه ‌سالگی نوشت و تا آخرین روزهای زندگی‌اش به نوشتن ادامه داد.

از مهم‌ترین آثار او «آئورا»، «پوست انداختن»، «مرگ آرتیمو کروز»، «گرینگوی پیر»، «درخت پرتقال»، «خانواده‌های خوشبخت» و آخرین رمانش «ولاد» را می‌توان نام برد. او در هر کدام از آثارش دست به تجربه‌ای زده و از این جهت نمی‌توان گفت که او در قلمرو فقط یک ژانر راه پیموده است.

فوئنتس در طول عمر طولانی نوشتنش موفق شد جوایز زیادی از جمله جایزه‌ی سروانتس را از آن خود کند.

او معتقد بود آهنگ زندگی اکثر مکزیکی‌ها با مشکلات، خشونت و نارضایتی دائمی از وضعیت خود آمیخته ‌است و خواهان دمیدن قدرتی تازه در این آوای نحیف است.

او معتقد است آثارش همگی درباره‌ی‌ ترس هستند. ترس احساسی است که در همه‌ی مردم جهان تمام جنبه‌های زندگی بشری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. احساس جهانی ترس از اینکه چه کسی از در وارد می‌شود، چه کسی ما را دوست دارد، چه کسی را دوست داریم و چگونه به اشتیاقمان می‌رسیم.

فوئنتس در 15 مه 2012 در هشتاد‌وسه‌سالگی بر اثر خونریزی داخلی درگذشت.